Yüksek enflasyon ortamı, bir işletmenin tüm ezberlerini bozar. Dün işe yarayan stratejiler bugün iflasa sürükler. Bu dönem, “büyüme”den çok “dayanıklılık” ve “çeviklik” gerektirir. Piyasada kalmak için odaklanmanız gereken 6 hayati nokta var:
1. “Nakit Kraldır” Sözü Eskidi: Artık “Nakit Akışı İmparatordur”
Yüksek enflasyonda, bankada duran nakit (Türk Lirası) her gün erir. “Nakit Kraldır” sözü, krizin başında geçerlidir; krizin ortasında ise “nakit tutmak” para kaybetmektir.
- Dikkat Edilmesi Gereken: Aslolan, kasanızdaki para miktarı değil, o paranın ne kadar hızlı döndüğüdür.
- Aksiyon Planı:
- Agresif Tahsilat: Alacaklarınızı olabildiğince hızlı tahsil edin. Vadeleri kısaltın. Erken ödeme yapan müşterilerinize küçük iskontolar sunarak nakdi hemen içeri alın. Unutmayın, bugün alacağınız 100 TL, 3 ay sonra alacağınız 120 TL’den daha değerli olabilir.
- Kontrollü Ödeme: Kendi ödemelerinizi (tedarikçi borçları, faturalar) yasal vadesinin son gününe kadar planlı bir şekilde yapın. Nakdi elinizde ne kadar uzun tutarsanız, enflasyonist baskıyı o kadar lehinize kullanırsınız.
2. Stratejik Fiyatlandırma: Zararına Satış İntihardır
Enflasyonist ortamda işletmelerin yaptığı en büyük hata, fiyat artırmaktan korkmaktır. “Müşteriyi kaybederim” korkusu, “şirketi kaybetmekten” daha büyük bir risk değildir.
- Dikkat Edilmesi Gereken: Maliyetleriniz (hammadde, enerji, işçilik) siz fiyat artırmasanız bile artmaya devam eder. Eski fiyattan sattığınız her ürün, aslında “zararına satıştır” çünkü o ürünü yerine koymak için daha fazla para ödeyeceksiniz.
- Aksiyon Planı:
- Maliyetlerinizi anlık takip edin ve kârlılığınızı koruyacak şekilde fiyatlarınızı dinamik olarak güncelleyin.
- Fiyat artışını müşterilerinize “değer” ile açıklayın. Kaliteden ödün vermediğinizi, hizmeti sürdürebilmek için bunun bir zorunluluk olduğunu belirtin.
3. Cerrahi Maliyet Kontrolü: Baltayı Değil, Neşteri Kullanın
Panikle yapılan “Her departman %20 küçülsün” gibi toptancı maliyet kesintileri, şirketin “yağlarını” değil, “kaslarını” eritir.
- Dikkat Edilmesi Gereken: Size para kazandıran ana fonksiyonları (satış, pazarlama, kilit üretim personeli) korumak zorundasınız.
- Aksiyon Planı:
- Tüm giderleri masaya yatırın. “Olmasa da olur” denilen lüksleri, gereksiz abonelikleri, verimsiz süreçleri ve kârsız projeleri acımasızca kesin (Yağlar).
- Ancak size para getiren kilit çalışanlarınızı, kritik pazarlama bütçenizi ve Ar-Ge harcamalarınızı (Kaslar) koruyun.
4. Borç Yönetimi: Borç, En Zehirli Maliyettir
Yüksek enflasyon genellikle yüksek faizle (bkz: 2025 Türkiye’si) birlikte gelir. Bu ortamda borçlanmak, bir şirketin boynuna ilmek geçirmektir.
- Dikkat Edilmesi Gereken: Özellikle değişken faizli krediler, öngörülemez bir maliyet bombasıdır.
- Aksiyon Planı:
- Yeni Borçlanmadan Kaçının: Yatırım yapmak veya operasyonel açığı kapatmak için bu faiz oranlarıyla borçlanmayın.
- Mevcudu Yapılandırın: Değişken faizli borçlarınızı, fırsat bulursanız sabit faizliye çevirmeye çalışın. Bankanızla proaktif olarak konuşup, yüksek faiz yükünü hafifletecek yapılandırma seçeneklerini zorlayın.
5. Akıllı Stok ve Tedarik Zinciri Yönetimi
Bu, enflasyonun en büyük paradoksudur. Stok tutmak, nakit paranızı bağlar (Kötü). Ama stoksuz kalmak, aynı malı bir ay sonra %30 daha pahalıya almak demektir (Daha Kötü).
- Dikkat Edilmesi Gereken: “Sıfır stok” (Just-in-Time) modeli enflasyonda çalışmaz.
- Aksiyon Planı:
- Kritik ve fiyatı sürekli artan hammaddelerinizi, ödemesini yönetebileceğiniz bir seviyede stoklayın. Bu, parayı bankada tutmaktan daha iyi bir yatırımdır.
- Tedarikçilerinizle ilişkinizi “stratejik ortaklık” seviyesine getirin. İyi ilişkiler, size kriz anında öncelik ve esnek ödeme koşulları sağlayabilir.
6. Müşteri ve Kalite Odağı: Mevcudu Koru!
Kriz dönemlerinde yeni müşteri kazanmak, normal zamanlardan 10 kat daha pahalıdır. Bütün odağınız, elinizdeki sadık müşterileri kaybetmemek olmalıdır.
- Dikkat Edilmesi Gereken: Maliyeti düşürmek için ürün kalitesinden veya hizmet seviyesinden taviz vermek, bir şirketin yapabileceği en ölümcül hatadır.
- Aksiyon Planı:
- Mevcut müşterilerinize “neden hâlâ sizden almaları gerektiğini” hatırlatın. Onlara özel küçük avantajlar sunun.
- Müşterileriniz fiyat artışınızı ancak kalitenizin düşmediğini görürlerse tolere ederler. Kaliteyi düşürdüğünüz an, sizi terk ederler ve bir daha geri dönmezler.
Yüksek enflasyon dönemi; verimsiz, yavaş ve finansal disiplini olmayan şirketler için bir “eleme” sürecidir. Bu süreçten ancak nakit akışını yönetebilen, maliyetlerini akıllıca kontrol eden, borçtan kaçınan ve müşterisini elinde tutan çevik şirketler sağ çıkacaktır.