Aradığımız Vicdan ve İnşa Ettiğimiz Ayna: LLM Çağında Felsefi Kriz
İnsanlık olarak teknolojik hedefimiz her zaman belirsiz bir “daha iyi” olmuştur. Bugün bu “daha iyi”nin tanımı ikiye bölünmüş durumda: Bir yanda sadece zekâ (hesaplama gücü) üreten mevcut LLM’ler var; diğer yanda ise bilgelik (etik muhakeme) arayışımız olan “Vicdani Zeka” ideali. Mevcut LLM’lerin toplumsal etkilerini, bu “ideal” zekanın merceğinden incelediğimizde, üç temel felsefi sonuçla yüzleşiriz. 1. […]
Görünmez Harç: Toplumsal Yaşamda Sınırlar, Saygı ve Güven Felsefesi
Kaldırımda yürürken tanımadığımız birine neden yol veririz? Kuyrukta beklerken neden başkasının sırasını kapmayız? Gece yarısı, etrafta kimse yokken bile kırmızı ışıkta durmamızı sağlayan o içsel mekanizma nedir? Toplumsal yaşam, sayısız görünmez kural ve anlaşma üzerine kuruludur. Bu kurallara uymamızın nedeni, sadece yasal bir cezadan korkmamız değildir. Aslında bu, medeniyetin en derin felsefi sorgulamalarından birine, yani […]
Dijital Tezgahtaki Hayalet: İşletmelerde Teknoloji, İnsan ve Anlam Arayışı
Modern ofislerin ve üretim tesislerinin manzarası, yüzeyde bir sükunet taşır. Mekanik gürültünün yerini sunucuların belli belirsiz uğultusu, insan sesinin yerini klavyelerin ritmik tıkırtısı almıştır. Ancak bu sessizliğin ardında, insanlık tarihinin en büyük devrimlerinden biri, en derin yankılarıyla sürmektedir. Teknoloji, işletmelerin damarlarına bir yaşam sıvısı gibi enjekte edilirken, yalnızca verimlilik tablolarını ve kâr marjlarını değil, aynı […]
Fiyatın Ötesindeki Maliyet: Fahiş Kâr Hırsının Toplumsal Ahlak Üzerindeki Felsefi Etkileri
Ticaret, insanlık tarihinin en temel etkileşimlerinden biridir. En basit tanımıyla bir değer alışverişidir. Ancak bu alışverişin ardındaki niyet, yani “beklenti,” tüm denklemi değiştirir. Makul bir kâr beklentisi, sistemin yakıtı, inovasyonun ve emeğin karşılığı iken; sınır tanımayan, fahiş bir kâr hırsı, toplumsal dokuyu içten içe çürüten ahlaki bir zehre dönüşür. Fahiş fiyat uygulaması, yalnızca ekonomik bir […]